Metabolizmanın sağlıklı çalışması kişinin genel sağlığı açısından son derece önemlidir. Beslenmeden yaşam tarzına kadar pek çok durum metabolizmayı olumlu ya da olumsuz etkileyebiliyor. Hücrelerin çalışabilmesi, organların tüm fonksiyonlarını tam olarak yerine getirebilmesi, yaşamın devam edebilmesi ve yaşla birlikte ortaya çıkan bazı durumların kişiyi olumsuz etkilememesi için metabolizmanın doğru çalışması gerekir.
Biyolojik saat nedir?
İnsan vücudunda hormonların salgılanması gibi metabolizma ile ilgili süreçlerin düzenlenmesinden sorumlu olana biyolojik saat denir. Yapılan araştırmalara göre biyolojik saat işlemcisi, beyindeki epifiz bezi adı verilen ışığa duyarlı bir yapıyla yakından ilişkilidir. Sirkadiyen saat olarak da bilinen biyolojik saat, çeşitli durumlar nedeniyle işlevini kaybedebilir veya döngüsü kesintiye uğrayabilir.
Sirkadiyen ritmi bozan durumlardan bazıları şunlardır:
- Uyku döngüsünün bozulması
- Vücudun gün içinde ihtiyaç duyduğu dinlenme süresini yaşayamaması
- Çeşitli nedenlerden dolayı uykusuzluk
- Uzun uçak yolculuklarında jet lag ile baş etmek
- Gece vardiyasında çalışanların karşılaştığı zaman sorunları
- Geceleri ışıkları yeterince kapatmamak veya karanlıkta yeterince uyuyamamak
- Gün içerisinde sık sık uyuyun
- baş ağrısı
- Çok erken uyumak veya uyanmak arzusu
- uyku zorluğu
- Ayakta durmakta ve günlük rutinleri yerine getirmekte zorluk yaşamak
- Depresyon
- sinirlilik durumu
- odaklanma sorunları
Biyolojik saat vücudu nasıl etkiliyor?
İnsan hayatı üzerinde büyük etkisi olan biyolojik saat, insanların hayatını da büyük ölçüde kontrol etmektedir. Bir anlamda insanın tüm biyolojik fonksiyonlarını kontrol eden ve düzenleyen bir program olarak ifade edilebilir. Hem fizyolojik hem de psikolojik sağlıkla yakından bağlantılı olan biyolojik saat, vücutta belirli belirtilerle kendini gösterir ve sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir.
Sirkadiyen ritim bozukluğu veya biyolojik saatin aritmisi genellikle daha çok uykuyla ilişkilidir. Biyolojik saatin günlük uyku düzeninin ve döngülerinin kontrolünde çok önemli bir işlevi ve etkisi vardır. İnsanlar yaşlandıkça uyku döngüleri değişmeye başlar. Bunun yanı sıra beslenme de sirkadiyen ritmi etkiler.
Doğru beslenme ile kilo kontrolü sağlanabilir ve bu sayede metabolizma korunabilir. Eksik veya yanlış beslenme de sirkadiyen ritim bozukluklarına neden olabilir. Ritminizi korumak için egzersiz yapmanız ve egzersiz programınızı biyolojik saatinize göre uyarlamanız da önemlidir.
Vücut saati aynı zamanda konsantrasyonu ve zihinsel işlevi de etkileyebilir. Bu nedenle zihinsel düşünme yeteneğinin en üst düzeyde kullanılabilmesi için biyolojik saatin dikkate alınması gerekmektedir.